The Skatalites – Guns of Navarone. The Skatalites hebben maar één (bescheiden) internationale hit gescoord. Maar het was wel de enige band in de geschiedenis van de populaire muziek die een heel nieuw genre op de kaart zette.

Nummer 36: hoger zijn The Skatalites nooit geraakt in de Britse charts. In de jaren 60 het enige criterium om het ‘internationale’ succes van Jamaicaanse artiesten naar waarde te kunnen schatten. ‘Guns of Navarone’ was een hitje in de UK in de lente van 1967. Dit was bijna twee jaar nadat het nummer was opgenomen in Studio One. Het werd onder de naam van Roland Alphonso uitgebracht op het Muzik City-label van Coxsone Dodd. De heruitgave op Island later dat jaar droeg wel de naam van The Skatalites. Zij waren misschien wel de meest invloedrijke band die Jamaica ooit gekend heeft.

Check op YouTube het thema van de klassieke oorlogsfilm ‘Guns of Navarone’ en je weet meteen waar Roland Alphonso de mosterd heeft gehaald voor deze instrumental. Het was lang niet de enige cover in het oeuvre van The Skatalites. Coxsone Dodd gaf meteen de aanzet tot een slechte Jamaicaanse gewoonte. Ze gingen muziek uitbrengen zonder de originele schrijvers en componisten te vermelden. Toen ik lang geleden naar reggae (en ska en rocksteady) begon te luisteren, dacht ik dat alle tunes originals waren. Hoe ouder ik word, hoe minder er overblijven.

Independent Anniversary Ska

The Skatalites hebben een twaalftal nummers gecoverd van de Cubaans-Amerikaanse sterpercussionist Mongo Santamaria. Van deze nummers zijn ‘El Pussy Cat’ (‘El Pussy Cat Ska’), ‘Fat back’ (‘Tear up’) en ‘Hammer head’ (‘Phoenix City’) de bekendste. ‘Live it up’ (‘Beardsman Ska’) was een liedje van de boogiepianist Ernie Freeman. Horace Silver componeerde ‘Forest flower’, en ‘Skaravan’ is een versie van Duke Ellingtons grootste hit ‘Caravan’. Het kinderliedje ‘Riverbank Cobberley’ werd omgevormd tot ‘River to the bank’ en zelfs The Beatles waren niet taboe.

‘Independent anniversary ska’ is een instrumentaal eerbetoon aan de onafhankelijkheid van Jamaica in 1962, èn aan ‘I should have known better’ van de band die in de hoogdagen van The Skatalites begon aan de verovering van de wereld. Voor al die nummers heeft Roland Alphonso in opdracht van Dodd de arrangementen geschreven. Hij maakte er ska van. Ska was volgens een van de vroegste recensies in The Gleaner ‘liable to be oompha-oompha-oompha from beginning to end.’

Alpha Boys School

De muzikanten hadden eerder hun sporen verdiend bij de hotelorkesten in de jaren 50. Zij hadden hun techniek uitgediept in de vermaarde Alpha Boys School. Dit was een katholieke liefdadigheidsinstelling voor minder geprivilegieerde kinderen. Hun grote voorbeelden waren John Coltrane, Miles Davis, Count Basie, Dizzy Gillespie, Cannonball Adderley, Sonny Stitt, Charlie Parker en andere grootheden uit de jazz. Dat hoor je natuurlijk in de solo’s van de blazers of van de piepjonge Jackie Mittoo op zijn Hammondorgel. Op het album ‘Jazz Jamaica’ tonen enkele leden van The Skatalites hun kunnen als jazzmuzikant.

De kern van The Skatalites werd gevormd door Lloyd Knibb (drums), de geniale trombonist Don Drummond, Baba Brooks (trompet), Ernest Ranglin (gitaar) en Lloyd Brevett (staande bas). Zij waren allemaal afkomstig van Eric Dean’s Orchestra, een groep die overal in de Cariben getoerd had. Roland Alphonso zat al in de muziekbusiness sinds 1954. De in Cuba geboren Tommy McCook was in 1962 naar Jamaica teruggekeerd nadat hij acht jaar in de Zanzibar Club in Nassau had gespeeld. Ook Johnny ‘Dizzy’ Moore (trompet), Lester Sterling (altsaxofoon) en Jerome ‘Jah Jerry’ Hines (gitaar) hadden al enige live ervaring. Rico Rodriguez (trombone), Aubrey Adams en Theophilius Beckford zijn we eerder in deze reeks al tegengekomen.

Eerste show

Op 27 juni 1964 speelden The Skatalites hun eerste show in de Hi-Hat Club in Rae Town, Kingston. Algauw werden ze de huisband van de Bournemouth Beach in Oost-Kingston en de Orange Bowl aan Orange Street. Het moeten geweldige concerten geweest zijn, al die virtuoze muzikanten in de fleur van hun leven, vaak met Lee Perry op percussie en als (toen al) gekke MC. Nee, hij was niet de stem die ‘Guns of Navarone’ inleidt. Dat was een andere percussionist, Cool Sticky (Uziah Thompson). Maar Scratch zou nog wel een paar shouts hebben geleverd voor de track, en de typische, sissende ska-geluidjes.

The Skatalites hebben naar schatting een 500-tal tracks opgenomen. Van die 500 waren er een hele hoop als backing band van The Wailing Wailers. Jackie Opel, Doreen Schaeffer en andere vocalisten die ook mee met hen op het podium stonden. Hun eerste plaat verscheen niet op Studio One maar op het Top Deck-label van Justin Yap. Dit was ‘Ska Boo-Da-Ba’ (1965), toevallig ook mijn eerste ska-LP. De groep was al twee jaar uit elkaar toen Coxsone Dodd in 1967 ‘Ska Authentic’ uitbracht (toevallig mijn tweede ska-plaat). Dit deed hij wellicht om het hitsucces van ‘Guns of Navarone’ te verzilveren. Wel jammer dat het nummer er niet op staat. Voor de rest uiteraard een classic album, hoewel er intussen talloze compilaties zijn verschenen op allerhande labels die er kwalitatief zeker niet voor moeten onderdoen.

Studio One

Je kunt je bijna niet voorstellen hoe The Skatalites hun muziek hebben opgenomen in de kleine, benauwde studio van Studio One. Ze moeten daar altijd met negen, tien man gestaan hebben, dicht bij elkaar, met één of hooguit twee microfoons. Meer kanalen had Coxsone Dodd ook niet. En toch klonken de latere reünieplaten van The Skatalites nooit zo rijk en uitbundig, met die vorstelijke blazers, eerst samen, dan virtuoos solerend, gedreven door een oerbas en dito drums.

The Skatalites hebben amper 1,5 jaar bestaan. Op Nieuwjaarsdag 1965 vermoorde Don Drummond zijn vrouw, de danseres en sporadische zangeres (‘Woman a come’, ook met The Skatalites) Anita ‘Margarita’ Mahfood. Hij werd ‘guilty but insane’ bevonden en voor het leven opgesloten in het Bellevue Asylum. In de pers heette Drummond niet langer een begenadigde muzikant te zijn, wellicht een van de beste trombonisten ter wereld, maar een ‘ghetto fanatic’ die zijn trombone had geruild voor een mes.

Blijvend effect op Jamaicaanse muziekcultuur

Don Drummond is gestorven in 1969. Zijn plotse, gedwongen vertrek bij The Skatalites betekende meteen ook het einde van een van de meest opwindende muzikale avonturen die Jamaica ooit gekend heeft, met een blijvend effect op de muziekcultuur van het eiland. Niet alleen omdat ze met de ska de basis hebben gelegd van het ritme dat later rocksteady, reggae en dancehall zou typeren maar ook in hun spirituele beleving van de muziek, in nauw contact met de rasta’s, niet vies van een lekkere chalice.

‘Guns of Navarone’ is geen standard geworden, geen riddim die tot vandaag weerklinkt in de dance, zoals ‘Shank-I-Sheck’ (Baba Brooks Band) of ‘Heavenless’ (Don Drummond). Er is één noemenswaardige cover van gemaakt, door The Specials, op een live-EP. De Lee Perry van dienst is Neville Staples en op trombone horen we Rico Rodriguez, de meeste succesvolle van alle Skatalites, ook buiten Jamaica.

Luister ook naar:
Theme of Guns of Navarone (Dimitri Tiomkin Orchestra)
El Pussy Cat Ska (The Skatalites)
Confucious (The Skatalites)
Shocker’s Rock 12” (The Skatalites)
Marcus Garvey (The Skatalites)